سبز نوشت

یادداشت هایی با موضوع جامعه و محیط زیست

یادداشت هایی با موضوع جامعه و محیط زیست

سبز نوشت

دفتری که پیش روی دارید، تلاشی جامعه‌شناختی برای پرداختن به موضوعات و مسائل محیط‌زیستی ایران است. قدمی کوچک با هدف افزایش این آگاهی و باور که مشکلات و مسائل محیط‌زیستی، نتیجه رفتارهای اجتماعی‌اند، به خاطر تاثیرشان بر انسان‌ها و سایر گونه‌ها چالش برانگیز هستند، در نتیجه حل‌شان به سعی اجتماعی نیاز دارد.

۱ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «دانشجویان منابع طبیعی» ثبت شده است

در قرن بیست و یکم با پیشرفت چشمگیر صنعت و تکنولوژی؛ وسایل الکترونیکی و الکتریکی از قبیل رایانه، پرینتر و اجزای داخلی آن، لپ تاپ، تلفن­های ثابت و همراه، ضبط صوت­های شخصی، لوح­های فشرده، باتری­، یخچال، تلویزیون و انواع لامپ­ها نقش مهمی در زندگی انسان دارند و باعث تسهیل در امور روزمره­ی زندگی و افزایش رفاه و آسایش افراد شده­اند. در عین حال، رشد سریع تکنولوژی و گسترش روزافزون استفاده از محصولات الکترونیکی و الکتریکی در زندگی روزمره به تولید زباله­هایی منجر می­شود که به عنوان یکی از پیامدهای منفی ناشی از پر رنگ شدن نقش این وسایل در زندگی امروز، بحرانی جهانی شناخته شده است. زباله­های الکترونیک (E-waste )، حاوی عناصر سمی فراوان از جمله فلزات سنگین (مثل سرب، کادمیوم، جیوه و موادی چون طلا، نقره و پلاتین) است که سرنوشت آن­ها در زباله­های شهری می­تواند به پیامدهای بسیار نامطلوبی برای سلامت انسان و محیط زیست منتهی شود. ریختن زباله­های الکترونیک و الکتریکی در سطل­های زباله و وجود آن­ها در انبوهی از پسماندهای تر آغاز این راه است. با تبدیل زباله­ها به کود کمپوست و ورود عناصر و ذرات زباله­های الکترونیک در این فرآیند و در ادامه، راه یافتن این عناصر به اراضی کشاورزی و فرآورده­های غذایی، مسیری برای اثرگذاری این مواد سمی و خطرناک بر سلامت مردم ایجاد خواهد شد که اثرات فاجعه بار آن تا نسل­ها در موجودات زنده باقی خواهد ماند (فراهانی جم،  12:1392).

نتایج پژوهش­های خارجی انجام شده در زمینه نگرش­های زیست­محیطی نشان می دهد، افراد با سطح تحصیلات بالاتر بیشتر از دیگران دارای ارزش­های زیست­محیطی هستند. همچنین محققان تاکید دارند که در اکثر مواقع، تحصیلکردها رفتارهای زیست محیطی مناسب­تری از خود بروز می­دهند. اما نتایج پژوهشی که ما با عنوان «نگرش، دانش و  رفتار زیست محیطی دانشجویان نسبت به زباله­های الکترونیکی و الکتریکی(مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری)» انجام دادیم و در اردیبهشت 1393 در همایش ملی محیط زیست در همدان ارائه شد؛ نشان می­ دهد که اگرچه دانشجویان مصاحبه شده نگرش منفی نسبت به معضلات گسترش صنعت و کارخانه­ها بر بحران­های زیست محیطی دارند اما نگرش مشخصی نسبت به سهم محصولات الکترونیکی و الکتریکی در مسائل و بحران­های زیست محیطی ندارند. بخشی از این مسئله را می­توان نتیجه سطح پایین دانش دانشجویان نسبت به مواد تشکیل دهنده وسایل الکترونیکی و الکتریکی و زباله­های ناشی از آن­ها برشمرد. اگرچه سطح دانش عام مصاحبه شده­ها از زباله­های خطرناک تا حدی مطلوب بوده لیکن، دانشجویان از نظر دانش درباره محصولات الکترونیکی و الکتریکی و ضایعات آن­ها در سطح ضعیفی قرار دارند. بی­تردید اطلاعات پایین دانشجویان درباره محصولات الکترونیکی و الکتریکی و ضایعات آن­ها در اقدام­های رفتاری نمود می­یابد. همان­گونه که ذیل یافته­های مربوط به رفتارهای زیست محیطی مشهود است اگرچه رفتارهای زیست محیطی عام دانشجویان تا حدی در جهت حفاظت از محیط زیست است اما در برخورد با زباله­های الکترونیکی رفتار آگاهانه و هدفمند کمتر دیده می­شود.
برآیند یافته­های مصاحبه­های حاضر از نگرش، دانش و رفتار دانشجویان در برخورد با زباله­های الکترونیکی و الکتریکی مؤید این واقعیت در جامعه ما است که قشر تحصیلکرده آن هم در رشته­های کشاورزی و منابع طبیعی با وجود داشتن سطحی متوسطی از نگرش و دانش و در پی آن رفتارهایی همسو با حامی محیط زیست به طور عام؛ در خلاء نگرش و دانش مطلوب از عمل زیست محیطی درباره وسایل الکترونیکی و الکتریکی و زباله­های برآمده از آن­ها به سر می­برند که همین امر منتج به رفتارهایی با کمترین سطح تعهد آگاهانه نسبت به پیامدهای زیست محیطی شده است. تصمیمات و عمل دانشجویان درباره وسایل خراب و قدیمی الکتریکی و الکترویکی چندان برخاسته از نگرش و دانش محیط مدارانه نیست و عمدتا کنش­های ناخواسته است که منتهی به برخی رفتارهای زیست محیطی تصادفی می­شود.
با توجه به گسترش بی­وقفه صنعت الکترونیکی و الکتریکی و میل شدید به مصرف­گرایی در اقشار مختلف به ویژه قشر جوان ضروری است که سیاست­های کلان به گونه­ای تدوین شود که سطح آگاهی و اطلاع عمومی درباره این وسایل را ارتقاء بخشد و هم­چنین با تجهیز امکانات زیرساختی و توجه مدیریت شهری به گسترش مراکز جمع­آوری زباله­های الکترونیکی و الکتریکی در طول زمان بستر انتخاب­ رفتارهای زیست محیطی در افراد مهیا شود.

 

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۱ خرداد ۹۴ ، ۱۹:۱۴
معصومه اشتیاقی